پنجشنبه پاک یا Maundy Thursday چیست ؟ در آیین مسیحیت، “حکم” مسیح در پنجشنبه پاک گرامی داشته می شود – “مَندی” شکل کوتاه شده کلمه لاتین “مانداتوم” (mandatum) به معنای “فرمان” است. این فرمان در روز پنجشنبهی آخرین هفتهی زندگی مسیح پیش از مصلوب شدن و رستاخیز او خطاب به حواریونش گفته شده است. عیسی و حواریون او به تازگی مراسمی را که به “شام آخر” معروف بود برگزار کرده بودند و هنگامی که مسیح پاهای آنها را می شست، این جمله را بیان کرد:
“حکمی نو به شما می دهم که یکدیگر را دوست بدارید، همانطور که من شما را دوست داشتهام، شما نیز یکدیگر را دوست بدارید.” (یوحنا ۱۳:۳۴)
در متن اصلی، به این موضوع پرداخته شده که «حکم جدید» مسیح در پنجشنبه پاک چه مفهومی دارد.
این حکم، مفهوم عشق را به سطحی بالاتر و جدیدتری ارتقا میدهد. عیسی مسیح با فداکاری، نیاز عمیق پیروانش به زندگی معنوی جدید و بخشش گناهان را برآورده کرد. او حتی دشمنان خود را دوست داشت و ما را فرا میخواند تا به کسانی که به نظر نمیرسد لایق عشق باشند، محبت نشان دهیم.
همانطور که عیسی، گناهکاران را «تا نهایت» (یوحنا ۱۳: ۱) دوست داشت، در حالی که هیچ سودی از آنها نمیبرد، ما نیز باید چنین باشیم. کتاب مقدس میگوید که هیچ چیز جذابی در انسان گناهکار وجود نداشت که عیسی را به دوست داشتن ما سوق دهد. خدا ما را در حالی که هنوز گناهکار بودیم، دوست داشت (رومیان ۵: ۸).
نجات نه تنها هدیهای شگفتانگیز است که ما را از مجازاتی که سزاوارش هستیم محافظت میکند (رومیان ۶: ۲۳)، بلکه کار مسیح، زندگی جدیدی را القا میکند، قدرت معنوی میبخشد و باعث میشود ایمانداران به کارهای خداپسندانه انگیزه پیدا کنند (تیطوس ۲: ۱۱-۱۴).
در حالی که کتاب مقدس ما را از بزرگداشت روزهایی مانند پنجشنبه پاک منع نمیکند، سوال اصلی این است که آیا ما فرمان جدید مسیح را در مورد محبت، به ویژه به کسانی که کمترین استحقاق را دارند، رعایت میکنیم؟
«ای عزیزان، یکدیگر را دوست بداریم، زیرا محبت از خداست و هر که دوست میدارد، از خدا مولود شده است و خدا را میشناسد. هر که دوست ندارد، خدا را نمیشناسد، زیرا خدا محبت است.» (اول یوحنا ۴: ۷-۸)
مراسم عشای ربانی چه ارتباطی با پنجشنبه پاک دارد؟
اغلب، کشیشان حین مراسم عشاء ربانی، بخشهایی از انجیل را که روایتگر اتفاقات پنجشنبه پاک است، قرائت میکند. این بخش معمولا شامل آیات ۲۳ تا ۲۶ فصل ۱۱ از رساله اول قرنتیان است:
«زیرا من از خداوند تعلیمی دریافت کردم که آن را به شما نیز رساندم: اینکه خداوند عیسی، در شبی که تسلیم شد، نان را برداشت و بعد از شکرگزاری، آن را شکسته، گفت: “این بدن من است که به خاطر شما داده میشود؛ این را به یاد من انجام دهید.” همچنین، بعد از شام، او جام را برداشته، گفت: “این جام، پیمان نو در خون من است؛ هر وقت این را مینوشید، این کار را به یاد من انجام دهید.” زیرا هر بار که این نان را میخورید و از این جام مینوشید، مرگ خداوند را اعلام میکنید تا او بیاید.»
هر بار که در مراسم عشاء ربانی شرکت میکنیم، وقایع پنجشنبه پاک را به یاد میآوریم. اینکه خداوند ما عیسی مسیح در آن روز تسلیم شد تا روز بعد، در جمعه نیک، محاکمه و مصلوب شود.
ترجمه لوقا ۲۲: ۱۴-۲۰:
«و چون هنگام [فرا رسيد]، عیسی با شاگردانش بر سریر [بر سر سفره] تکیه زدند. و او به ایشان گفت: “بسیار مشتاق بودم که پیش از آنکه رنج برم، این فصح را با شما بخورم. زیرا به شما میگویم، دیگر از آن نخواهم خورد تا زمانی که در ملکوت خدا به کمال برسد.” و پس از آنکه جام را گرفت، حمد و سپاس گذارده، گفت: “این را بگیرید و فيما بین خود تقسیم کنید. زیرا به شما میگویم، از حاصل تاک دیگر نخواهم نوشید تا زمانی که ملکوت خدا بیاید.” و او نان را گرفته، حمد و سپاس گذارده، آن را شکسته، به ایشان داد، و گفت: “این است بدن من که برای شما داده میشود؛ این را برای یادبود من به جا آورید.” و همچنین بعد از شام، جام را گرفته، گفت: “این جام، عهد جدید است در خون من، که برای شما ریخته میشود.»»
یوحنا ۱۳:۲-۱۷
«عیسی میدانست که پدر، همه چیز را تحت قدرت او قرار داده است و او از جانب خدا آمده و به سوی خدا بازمیگردد. پس از شام برخاست، جامهٔ روئی خود را بیرون آورد، و دستمالی بر میان بست. سپس، در لگنی آب ریخت و شروع کرد به شستن پای شاگردانش و با دستمالی که بر میان بسته بود، آنها را خشک میکرد. نزد شمعون پطرس رسید، پطرس به او گفت: “استاد، مگر میخواهی پای مرا بشویی؟” عیسی پاسخ داد: “تو اکنون درک نمیکنی که من چه میکنم، اما بعداً خواهی فهمید.” پطرس گفت: “هرگز پای مرا نخواهی شست.” عیسی جواب داد: “اگر تو را نشویم، در من شريكي نداری.” شمعون پطرس گفت: “پس ای استاد، نه تنها پایم، بلکه دستهایم و سرم را نیز بشوی!”»
فیلیپیان ۲:۱-۱۱
«بنابراین، اگر در اتحاد با مسیح تشویقی دارید، اگر در محبت او تسلیتی دارید، اگر در روح شرکت مشترکی دارید، اگر مهربانی و دلسوزی دارید، پس شادی مرا با همفکری، داشتن همان محبت، یکی شدن در روح و فکر، کامل کنید. هیچ کاری را از جاهطلبی خودخواهانه یا خودپسندی انجام ندهید. بلکه در فروتنی دیگران را از خود برتر بدانید، نه اینکه به منافع خودخواهانه خود نگاه کنید، بلکه هر یک از شما به منافع دیگران. در روابط خود با یکدیگر، همان طرز فکری را داشته باشید که مسیح عیسی داشت: او که ذاتاً خدا بود، برابری با خدا را چیزی برای بهرهمندی شخصی خود نمیدانست؛ بلکه خود را تهی ساخت و با گرفتن ذات خادم، در شباهت انسان ساخته شد…»
