مریم مقدس کیست و نقش او در زندگی عیسی مسیح چیست ؟

مریم مقدس (زندگانی در آغاز عصر مسیحیت) مادر عیسی مسیح است که از دوران رسولان در کلیسای مسیحی گرامی داشته شده و سوژه محبوب هنر، موسیقی و ادبیات غربی است. مریم مقدس از منابع کتاب مقدس شناخته شده است. اگرچه این منابع محدود هستند و نمی‌توانند یک زندگینامه منسجم از او ارائه دهند، اما دکترین مریم مقدس در طول تاریخ مسیحیت از طریق عناوینی که به او نسبت داده شده، توسعه یافته است. این عناوین شامل تضمین تجسد، مادر باکره، حوا دوم، مادر خدا، همواره باکره، بی‌گناه و عروج به بهشت می‌باشند.

مریم مقدس در سنت‌های مختلف مسیحی به عنوان شخصیتی مهم گرامی داشته می‌شود. او در چندین روز جشن مسیحی، به ویژه برای کاتولیک‌های رومی که این روزها را به عنوان روزهای مقدس الزامی می‌شمارند، مورد احترام است. زیارتگاه‌های متعددی نیز برای او وجود دارد که برخی از آن‌ها به عنوان مکان‌های زیارت بین‌المللی مشهور شده‌اند. در این زیارتگاه‌ها معجزات متعددی رخ داده است، از جمله زیارتگاه‌های معروف فاتیمای مقدس، لورد، گوادالوپه و لورتو.

اولین اشاره به مریم مقدس در کتاب مقدس

اولین اشاره به مریم مقدس در کتاب مقدس مربوط به داستان مژده است، که در آن گزارش شده است که او در ناصره زندگی می‌کرد و با یوسف نامزد بود. این داستان نقش مریم را به عنوان مادر عیسی مسیح و مأموریت ویژه او از سوی خداوند نشان می‌دهد:

«فرشته به ناصره نزد دختری باکره رفت که نام او مریم بود و به او گفت: “تو از فیض خداوند بهره‌مند شده‌ای و پسری به نام عیسی خواهی زایید.”»
لوقا ۱:۲۶

نقش مریم مقدس در زندگی و رسالت عیسی مسیح

نقش مریم مقدس در زندگی و رسالت عیسی مسیح یکی از مهم‌ترین موضوعات در تاریخ مسیحیت است. مریم نه تنها به عنوان مادر جسمانی عیسی، بلکه به عنوان فردی که با ایمان و فروتنی کامل مأموریت الهی را پذیرفت، در تاریخ مسیحیت برجسته شده است. در لوقا ۱:۳۸، مریم پس از شنیدن پیام فرشته گفت: “برطبق کلام تو با من باد.”

این پذیرش مأموریت الهی، مریم را به عنوان الگوی ایمان برای تمامی مسیحیان در طول تاریخ معرفی کرده است. از زمان تولد عیسی تا حضور او در پای صلیب، مریم مقدس در لحظات حساس زندگی مسیح حاضر بود و نقش مهمی در رسالت او داشت.

روایت عهد جدید درباره فروتنی و اطاعت او از پیام خدا او را به عنوان الگویی برای تمام دوران مسیحیان ساخته است. از جزئیاتی که انجیل‌ها در مورد دختر گالیله ارائه کرده‌اند، تقوای مسیحی و الهیات تصویری از مریم مقدس را ساخته‌اند که پیش‌گویی

الگوی مریم مقدس در عهد جدید

روایت عهد جدید درباره فروتنی و اطاعت مریم مقدس از پیام خدا، او را به عنوان الگویی برای تمام دوران مسیحیان قرار داده است. از جزئیاتی که انجیل‌ها در مورد دختر گالیله ارائه کرده‌اند، تقوای مسیحی و الهیات مرتبط با مریم مقدس به تصویر کشیده شده است. پیش‌گویی نسبت داده شده به او در مگنیفیکات (لوقا ۱:۴۸) این باور را تقویت می‌کند: «به یقین از این پس همه نسل‌ها مرا برکت خواهند خواند.»

حضور مریم مقدس در وقایع انجیل‌ها

مریم مقدس در چندین واقعه کلیدی در انجیل‌ها حضور دارد. این وقایع شامل:

• مژده و دیدار با الیزابت، خویشاوند و مادر یوحنا تعمیددهنده (لوقا ۱:۳۹ و به بعد)
• تولد عیسی و تقدیم او در معبد (لوقا ۲:۱ و به بعد)
• آمدن مغان و فرار به مصر (متی ۲:۱ و به بعد)
• دیدار فصح در اورشلیم زمانی که عیسی ۱۲ ساله بود (لوقا ۲:۴۱ و به بعد)
• ازدواج در قانا گالیله، هرچند نام او استفاده نشده است (یوحنا ۲:۱ و به بعد)
• تلاش برای دیدن عیسی در حالی که او در حال تعلیم بود (مرقس ۳:۳۱ و به بعد)
• ایستادن در پای صلیب، جایی که او به شاگرد یوحنا سپرده شد (یوحنا ۱۹:۲۶ و به بعد)

اگرچه این صحنه‌ها می‌توانند به عنوان روایت‌های تاریخی واقعی در نظر گرفته شوند، اما آن‌ها به یک تصویر کامل و یکپارچه از مریم مقدس اضافه نمی‌شوند. هرچند حضور او در این وقایع، نقش مهم او در زندگی عیسی را به خوبی نشان می‌دهد.

نقش مهم مریم مقدس در تولد و عذاب مسیح

تنها در روایت‌های تولد و عذاب مسیح است که نقش مریم مقدس کاملاً برجسته می‌شود. پذیرش امتیاز داده‌شده به او در مژده، مقدمه‌ای جدی برای داستان تولد عیسی است. او در پای صلیب نیز ایستاده بود و در این لحظات سخت، نقشی محوری داشت. در داستان عید پاک، مریم مقدس در زمره کسانی نیست که به قبر عیسی آمدند (متی ۲۸:۱)، زیرا طبق تفسیرهای سنتی، او از آنچه قرار بود اتفاق بیفتد آگاه بود و می‌دانست که بدن عیسی در قبر نخواهد بود.

جنبه انسانی مریم مقدس

سه حادثه‌ای که به زندگی عیسی مرتبط هستند، عناصری از شخصیت کاملاً انسانی مریم را به تصویر می‌کشند و ممکن است این پیشنهاد را بدهند که او کاملاً مأموریت واقعی عیسی را درک نکرده است. این عناصر نشان‌دهنده پیچیدگی نقش مریم در داستان‌های انجیل هستند و از او شخصیتی انسانی و قابل فهم در زمان‌های تاریخی خاص می‌سازند.

تفکر و تأمل درباره مریم مقدس در طول تاریخ

از اولین روزهای مسیحیت، مضامین صحنه‌های مرتبط با مریم مقدس، پایه‌های تفکر و تأمل الهی درباره او بوده است. جوامع و الهی‌دانان مسیحی در تفسیرهای خود از مریم، با توجه به اینکه توسعه و گسترش دکترین‌های مرتبط با او کجا باید پایان یابد، تفاوت‌های زیادی دارند. به همین دلیل، بررسی تاریخی این تفکرات نیز مقدمه‌ای بر وضعیت تفکر مسیحی معاصر درباره مریم مقدس است.

بیشتر بخوانید : تریفنا در کتاب مقدس که بود و چرا نام آن در رومیان آمده است؟

عناوین دینی

احتمالاً اولین اشاره به مریم مقدس در ادبیات مسیحی عبارت «زاده شده از زن» در غلاطیان ۴:۴ است که قبل از هر یک از انجیل‌ها نوشته شده است. همانطور که موازی‌هایی مانند ایوب ۱۴:۱ و متی ۱۱:۱۱ نشان می‌دهد، این عبارت یک شیوه عبری برای صحبت کردن درباره انسانیت اساسی یک فرد است. بنابراین، هنگامی که به عیسی اطلاق می‌شود، «زاده شده از زن» برای تأکید بر این بود که او یک انسان واقعی بود، در مقابل تلاش‌هایی که بعدها در سیستم‌های مختلف گنوسیسم، یک دین دوگانه قرن دوم، برای انکار اینکه او زندگی کاملاً انسانی داشته است، دیده شد.

اعتقادات گنوسیسم و مریم مقدس

برخی از گنوسی‌ها می‌گفتند که عیسی مانند نوری که از پنجره عبور می‌کند از بدن مریم عبور کرده است. به نظر می‌رسد خواندن هر چیز دیگری در این عبارت، مانند اینکه «زاده شده از زن» لزوماً به معنای «اما نه از مرد و زن» است، غیرموجه باشد. بنابراین، این عبارت مریم مقدس را به عنوان نشانه یا ضمانت این که پسر خدا واقعاً به عنوان یک انسان متولد شده است، قرار می‌دهد. برای دنیای باستان، یک والد انسانی برای اطمینان از اینکه یک فرد واقعاً انسان است ضروری بود. و از همان ابتدا مادر انسانی مسیح عیسی، پسر خدا، کسی بوده است که این اطمینان را فراهم کرده است.

معنای اصلی عبارت «زاده شده از مریم باکره»

برخی از محققان حتی حفظ کرده‌اند که معنای اصلی عبارت «زاده شده از مریم باکره» در اعترافنامه رسولان، همین اصرار کلیسا بر مردانگی واقعی عیسی بوده است. این اصرار حداقل غیرقابل کاهش در تمام نظریه‌هایی درباره مریم مقدس بوده است که در تاریخ مسیحیت ظاهر شده است. نقش او به عنوان مادر بر هر یک از نقش‌های دیگر نسبت داده شده به او در تقوا و در تعالیم اولویت دارد.

تولد باکره مریم مقدس

کسانی که تولد باکره را انکار می‌کنند معمولاً ادعا می‌کنند که این کار را به نفع انسانیت واقعی انجام می‌دهند و تناقضی بین ایده عیسی به عنوان پسر انسانی یک مادر انسان و ایده اینکه او پدر انسانی نداشته است، می‌بینند. کسانی که از تولد باکره دفاع می‌کنند، معمولاً معتقدند که انسانیت واقعی زمانی امکان‌پذیر شد که مریم باکره مأموریت خود را به عنوان ضمانت تجسد پذیرفت. (لوقا ۱:۳۸): «بر طبق کلام تو با من باد.»

نقش مریم در رستگاری بشریت

این منبع اصلی عنوان هم‌فدایی است – نشان‌دهنده مشارکت با مسیح در رستگاری بشریت – که به مریم مقدس در الهیات کاتولیک رومی نسبت داده می‌شود. اگرچه این اصطلاح به معنای نقش فعال‌تر او شده است؛ ماهیت دقیق این مشارکت هنوز موضوع اختلاف بین الهی‌دانان کاتولیک است.

روایت‌های تولد مریم مقدس در عهد جدید

بدون شک مفصل‌ترین روایت‌ها درباره مریم مقدس در عهد جدید، داستان‌های کودکی در انجیل‌های متی و لوقا هستند. در شکل کنونی خود، هر دو گزارش تأکید می‌کنند که عیسی بدون هیچ گونه دخالت انسانی در رحم مریم مقدس تصور شده است (متی ۱:۱۸ و به بعد؛ لوقا ۱:۳۴ و به بعد)، اما بسیاری از تغییرات متنی در متی ۱:۱۶، برخی از آن‌ها با کلمات «یوسف عیسی را به دنیا آورد»، باعث شده است که برخی از محققان این سوال را مطرح کنند که آیا چنین ادعایی بخشی از گزارش اصلی متی بوده است یا خیر.

آیات متی و لوقا

آیات متی و لوقا تنها مراجع به این موضوع در عهد جدید به نظر می‌رسند. رسول پولس هیچ جا آن را ذکر نمی‌کند؛ انجیل مرقس با عیسی به عنوان یک بزرگسال آغاز می‌شود، و انجیل یوحنا که با وجود پیش از تاریخ او آغاز می‌شود، به تولد باکره اشاره نمی‌کند، مگر اینکه یک تغییر در یوحنا ۱:۱۳ که می‌خواند «… که متولد شد» به جای «… که متولد شدند» دنبال شود. متی هیچ اهمیت الهیاتی به معجزه نمی‌دهد، اما ممکن است کلمات فرشته در لوقا ۱:۳۵ قصد داشته باشد قداست کودک را به بکارت مادر مرتبط کند.

بکارت مریم مقدس در الهیات مسیحی

در ادبیات مسیحی پس از کتاب مقدس، مفصل‌ترین بحث‌ها درباره مریم مقدس آن‌هایی هستند که با بکارت او سروکار دارند. بر اساس عهد جدید، آموزه یکپارچه همه پدران ارتدکس کلیسا این بود که مریم مقدس عیسی را با بکارت دست نخورده خود تصور کرد. این آموزه در اعترافنامه‌های مسیحی اولیه گنجانده شده و توسط اصلاح‌گران قرن شانزدهم و همچنین اکثر کلیساها و مؤمنان پروتستان از زمان اصلاحات تأیید شده است.

موازی‌های بین عیسی و آدم

یکی از تفسیرهای شخصیت و کار عیسی مسیح در عهد جدید، تدوین موازی‌ها بین او و آدم است: «زیرا که همان‌طور که همه در آدم می‌میرند، همه در مسیح زنده خواهند شد» (اول قرنتیان ۱۵:۲۲). در این موازنه، تضاد بین نافرمانی آدم که گناه وارد جهان شد و اطاعت مسیح که نجات از گناه حاصل شد، تعیین‌کننده است (رومیان ۵:۱۲-۱۹).

اهمیت مریم مقدس در مسیحیت

مریم مقدس در تاریخ مسیحیت به دلیل نقشش به عنوان مادر عیسی و نمونه‌ای از ایمان و فروتنی، جایگاه والایی دارد. مریم در مسیحیت به عنوان “اولین مؤمن” شناخته می‌شود؛ او اولین کسی بود که به پیام الهی درباره نجات بشریت از طریق عیسی مسیح ایمان آورد و آن را پذیرفت.

روایت عهد جدید درباره فروتنی و اطاعت او از پیام خدا، او را به عنوان الگویی برای تمام دوران مسیحیان ساخته است. در لوقا ۱:۴۸ آمده است:

«به یقین از این پس همه نسل‌ها مرا برکت خواهند خواند.»
لوقا ۱:۴۸

نقش مریم مقدس در الهیات مسیحیت

اینکه آیا داستان مژده در فصل اول انجیل لوقا قصد دارد یک موازنه مشابه بین حوا و مریم را پیشنهاد کند یا خیر، این موضوع خیلی زود به یک بازتاب مهم مسیحی تبدیل شد. ایرنائوس مقدس، نویسنده‌ای در حدود پایان قرن دوم، موازی بین حوا، که به عنوان یک باکره از کلام خدا نافرمانی کرد، و مریم مقدس، که او نیز به عنوان یک باکره از آن اطاعت کرد، را توضیح داد:

«زیرا آدم لزوماً باید در مسیح بازسازی می‌شد تا فناپذیری در جاودانگی جذب شود، و حوا در مریم مقدس، تا یک باکره بتواند با اطاعت باکرگی، نافرمانی باکرگی را لغو و نابود کند.»

ایرنائوس این نکته را به وضوح توضیح نمی‌دهد؛ اما این موازی را بدیهی فرض کرده است و به نظر می‌رسد این ایده از سنتی است که او احترام زیادی برای آن قائل بود. این مقایسه به مریم و اطاعت او سهم فعالی در رستگاری نژاد بشر نسبت داد: همه در آدم مردند، اما حوا در گناه شرکت کرد؛ همه در مسیح نجات یافتند، اما مریم مقدس در این نجات نقشی مهم داشت.

استفاده از عنوان تئوتوکوس

اولین اختلاف نظر گسترده الهیاتی درباره مریم مقدس مربوط به استفاده از عنوان تئوتوکوس، به معنای «حامل خدا» یا «مادر خدا» بود. این عنوان احتمالاً در اسکندریه، در قرن‌های سوم یا چهارم پدید آمده است و از دکترین الهیت کامل مسیح نتیجه گرفته شد. این دکترین در شورای نیقیه در سال ۳۲۵ میلادی تأیید شد و موجب شد تا احترام و گمانه‌زنی‌های بیشتری در مورد مریم مقدس ایجاد شود.

با این حال، نسطوریوس، پاتریارک قسطنطنیه، با استفاده از این عنوان مخالفت کرد و ترجیح داد از عنوان کریستوتوکوس، به معنای «حامل مسیح» یا «مادر مسیح» استفاده کند. این اعتراضات توسط شورای افسوس در سال ۴۳۱ میلادی محکوم شد.

بکارت مریم مقدس در الهیات

بحث‌های مربوط به بکارت مریم در هنگام تولد و پس از آن، همواره از موضوعات مورد توجه الهیات مسیحی بوده است. از جمله این دکترین‌ها، می‌توان به باکره در هنگام زایمان و باکره پس از زایمان اشاره کرد. اعترافنامه رسولان نیز به این آموزه اشاره می‌کند و تأیید می‌کند که مریم مقدس در هنگام زایمان، باکره بود.

این دکترین‌ها به وضوح توسط بسیاری از پدران کلیسا و الهی‌دانان مسیحی پذیرفته شده است. آگوستین مقدس، اسقف بزرگ شمال آفریقا، به وضوح بیان کرد که مریم مقدس از گناه آزاد بود و شایسته تصور و به دنیا آوردن عیسی بود که بدون شک، بدون گناه بود.

بی‌گناهی مریم مقدس و دکترین تصور بی‌عیب

در قرن‌های چهارم و پنجم، بیشتر الهی‌دانان مسیحی به این نتیجه رسیدند که مریم مقدس هرگز مرتکب گناهی نشد. اما سوالات درباره گناه اصلی همچنان مطرح بود. توماس آکویناس، الهی‌دان برجسته قرون وسطایی، معتقد بود که گناه اصلی مریم در هنگام تولدش سرکوب شد. با این حال، این دیدگاه با دکترین تصور بی‌عیب که توسط دانس اسکاتوس، الهی‌دان قرن سیزدهم، سیستماتیک شد و توسط پاپ پیوس نهم در سال ۱۸۵۴ به عنوان اصل اعتقادی تأیید شد، در تضاد بود.

«در اولین لحظه تصور او، مریم از هرگونه لکه گناه اصلی، توسط فیض و امتیاز منحصر به فرد اعطا شده به او توسط خدای قادر مطلق، از طریق شایستگی‌های مسیح عیسی، نجات‌دهنده بشریت، حفظ شد.»

عروج مریم مقدس به بهشت

در سال ۱۹۵۰، پاپ پیوس دوازدهم به طور رسمی اعلام کرد که مریم مقدس، هنگامی که دوره زندگی زمینی او به پایان رسید، با جسم و روح به جلال آسمانی صعود کرد. این دکترین به عنوان یکی از اصول اعتقادی کلیسای کاتولیک شناخته شد و همچنان از موضوعات مهم در الهیات مسیحی باقی مانده است.

با وجود اینکه مدارک قطعی در مورد مکان و شرایط مرگ مریم مقدس در دست نیست و هیچ معجزه‌ای به آثار بدن او نسبت داده نشده است، دکترین عروج مریم به بهشت به عنوان یک عقیده مهم در میان مسیحیان کاتولیک پذیرفته شده است.

اهمیت فرهنگی مریم مقدس

علاوه بر امتیازات و عناوین رسمی که مسیحیت کاتولیک به او داده است، مریم باکره اهمیت فرهنگی بزرگی کسب کرده است. تقوای مردمی نسبت به مریم – در قالب‌هایی مانند جشن‌ها، خدمات دعا، مکان‌های زیارت ماریایی و تسبیح – نقش بسیار مهمی در زندگی کاتولیک‌های رومی و ارتدکس داشته است؛ در مواقعی، این تقوا دکترین‌های دیگر را به پس‌زمینه رانده است.

کاتولیسیسم مدرن تأکید کرده است که دکترین مریم یک باور جدا شده نیست بلکه باید در زمینه دو دکترین مسیحی دیگر دیده شود: دکترین مسیح و دکترین کلیسا. آنچه درباره مریم گفته می‌شود از آنچه درباره عیسی گفته می‌شود گرفته شده است؛ این معنای اصلی تئوتوکوس بود. او همچنین به عنوان «اولین مؤمن» و کسی که انسانیت کلیسا در آن به طور نماینده تجسم یافته بود شناخته شده است.

پرسش و پاسخ درباره مریم مقدس

• مریم مقدس کیست؟

  مریم مقدس مادر عیسی مسیح است و در کتاب مقدس به عنوان زنی باکره که از طریق مژده فرشته به مادر منجی جهان تبدیل شد، معرفی شده است. او نمونه‌ای از ایمان و اطاعت در مسیحیت است.

• چرا مریم مقدس به عنوان “مادر خدا” شناخته می‌شود؟

  مریم مقدس به عنوان “مادر خدا” شناخته می‌شود زیرا او مادر عیسی مسیح، پسر خداوند است. این عنوان نقش ویژه او در تاریخ نجات بشریت را نشان می‌دهد.

• آیا مریم مقدس پس از تولد عیسی همچنان باکره ماند؟

  بله، طبق دکترین‌های کاتولیک و ارتدوکس، مریم مقدس پس از تولد عیسی نیز باکره ماند. این باور به عنوان یکی از اصول اساسی در مسیحیت پذیرفته شده است.

• آیا عروج مریم مقدس به بهشت در کتاب مقدس آمده است؟

  عروج مریم مقدس به بهشت به طور مستقیم در کتاب مقدس ذکر نشده است، اما این دکترین به عنوان بخشی از سنت کلیسا توسط پاپ پیوس دوازدهم در سال ۱۹۵۰ به عنوان اصل اعتقادی اعلام شد.

جدول مقایسه اعتقادات درباره مریم مقدس

نتیجه‌گیری: مریم مقدس کیست؟ نقش او به عنوان مادر عیسی مسیح

مریم مقدس، مادر عیسی مسیح، نقشی بی‌نظیر در تاریخ مسیحیت دارد. او به عنوان نمونه‌ای از ایمان و فروتنی در نزد خداوند، الگویی برای تمامی مسیحیان است. از تولد باکره عیسی تا حضور در پای صلیب و عروج به بهشت، مریم مقدس یکی از شخصیت‌های محوری در ایمان مسیحی است. دکترین‌های مربوط به او مانند تولد باکره و عروج به بهشت، جایگاه مریم را به عنوان مادر خدا و همراه در رسالت نجات‌بخش عیسی مسیح تثبیت کرده‌اند.